1) Ý nghĩa:
Giúp đảm bảo các nhà đầu tư nước ngoài không phải nộp thuế hai lần đối với thu nhập thu được từ đầu tư tại Việt Nam.
2) Nguồn gốc ra đời:
Trong thương mại quốc tế, việc cùng tồn tại nhiều hệ thống thuế khác nhau giữa các nước/vùng lãnh thổ dẫn tới việc một khoản thu nhập của một người nộp thuế có thể bị đánh thuế tại hai nơi khác nhau. Điều này là do hầu hết các nước/vùng lãnh thổ đều thực hiện quyền đánh thuế của mình dựa trên 2 nguyên tắc: nguyên tắc cư trú và nguyên tắc nguồn.
Việc đánh thuế trùng 2 lần như thế sẽ gây ra nhiều vấn đề như: rào cản thương mại, không khuyến khích đầu tư sang nước/vùng lãnh thổ khác, dễ dẫn đến vi phạm nghĩa vụ thuế, trốn lậu thuế…
Để giải quyết vấn đề đánh thuế trùng trên thu nhập của các đối tượng nêu trên, các nước thường ký kết Hiệp định song phương về thuế, còn gọi là Hiệp định tránh đánh thuế hai lần và ngăn ngừa việc trốn thuế đối với các loại thuế đánh trên thu nhập và tài sản, trong đó chủ yếu thỏa thuận việc phân chia quyền đánh thuế của mỗi Nước ký kết đối với một số khoản thu nhập của các đối tượng liên quan.
3) Mục tiêu:
Hiệp định thuế là để phân định quyền đánh thuế của mỗi bên tham gia ký kết Hiệp định thuế đối với từng loại thu nhập và tài sản nhằm tránh đánh thuế trùng và ngăn ngừa việc trốn lậu thuế đối với các loại thu nhập và tài sản, đồng thời loại bỏ rào cản về thuế mà nó làm hạn chế các hoạt động kinh doanh, thương mại và thu hút vốn đầu tư; ngăn ngừa việc trốn và/hoặc tránh các loại thuế đánh trên thu nhập và tài sản thông qua các quy định trao đổi thông tin về các đối tượng nộp thuế cũng như các cam kết trợ giúp trong công tác quản lý thuế giữa các bên ký kết; đảm bảo đối xử công bằng về nghĩa vụ thuế hoặc các trách nhiệm có liên quan giữa những đối tượng nộp thuế mang quốc tịch khác nhau nhưng trong cùng hoàn cảnh như nhau; và để tạo ra cơ chế giải quyết tranh chấp.
4) Các Thông tư của Bộ Tài chính giải thích và hướng dẫn Hiệp định, số:
– 52 TC/TCT ngày 16/08/1997
– 95/1997/TT-BTC ngày 29/12/1997
– 59/1998/TT/BTC ngày 12/05/1998
– 37/2000/TT/BTC ngày 05/05/2000
– 133/2004/TT-BTC ngày 31/12/2004
– 205/2013/TT-BTC ngày 24/12/2013
5) Giải thích một số từ ngữ:
“đối tượng” được dùng trong Hiệp định để chỉ các cá nhân, các tổ chức pháp nhân và bất kỳ tổ chức nào khác được pháp luật công nhận.
“công ty” được dùng trong Hiệp định để chỉ các tổ chức công ty hay các tổ chức mà theo luật thuế tại Việt Nam hay tại nước ký kết Hiệp định với Việt Nam được coi là đối tượng nộp thuế như một tổ chức công ty.
“xí nghiệp” được dùng trong Hiệp định để chỉ một doanh nghiệp do đối tượng cư trú của một Nước ký kết điều hành.
Đối tượng cư trú – của Hiệp định quy định định nghĩa “đối tượng cư trú của một Nước ký kết”-“đối tượng cư trú của một Nước ký kết” là đối tượng mà theo luật của một Nước ký kết là đối tượng chịu thuế tại nước đó.
Cơ sở thường trú của Hiệp định là xác định “cơ sở thường trú” của doanh nghiệp- một cơ sở kinh doanh cố định của một doanh nghiệp, thông qua đó, doanh nghiệp thực hiện toàn bộ hay một phần hoạt động kinh doanh của mình.
6) Ví dụ Hiệp định tránh đánh thuế 2 lần Việt Nam- Hong Kong:
Các loại thuế hiện hành được áp dụng trong Hiệp định này là:
a) Trong trường hợp của Khu Hành chính đặc biệt Hồng Kông:
– Thuế lợi nhuận;
– Thuế tiền lương; và
– Thuế tài sản,
b) Trong trường hợp của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
– Thuế thu nhập doanh nghiệp; và
– Thuế thu nhập cá nhân.
c) Đối với thuế thu nhập doanh nghiệp bao gồm:
– Thu nhập từ bất động sản
– Lợi nhuận kinh doanh
– Vận tải biển và vận tải hàng không
– Tiền lãi cổ phần
– Lãi từ tiền cho vay
– Tiền bản quyền
– Thu nhập từ chuyển nhượng tài sản
d) Đối chiếu với thực tế: thuế nhà thầu phát sinh do hợp đồng dịch vụ giữa công ty con ở VN và công ty mẹ ở HK thì không có trong mục b) nêu trên.
Tuy nhiên, tại điều Điều 21 của Hiệp định “Các khoản thu nhập của một đối tượng cư trú của một Bên ký kết, cho dù phát sinh ở đâu, chưa được đề cập đến tại những Điều trên của Hiệp định này, sẽ chỉ bị đánh thuế tại Bên đó.” Từ đây bên Hong Kong có thể vận dụng, bằng cách lấy chứng từ nộp thuế tại VN xuất trình cho cơ quan quản lý thuế tại Hong Kong.
(22-2-2024)