Trong vài năm gần đây, hiện tượng hoa hồng môi giới xuất hiện rầm rộ trong lĩnh vực dịch vụ, trong đó có dịch vụ kế toán kiểm toán. Với tư cách là người làm công tác kế toán, xin nêu những góc nhìn khác nhau về hiện tượng này như sau:
1) Góc độ pháp luật
Môi giới thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên môi giới cho các bên cung ứng dịch vụ (gọi là bên được môi giới) trong việc đàm phán, giao kết hợp đồng mua bán hàng hoá, dịch vụ và được hưởng thù lao theo hợp đồng môi giới.
Nghĩa vụ của bên được môi giới: Trả thù lao môi giới và các chi phí hợp lý khác cho bên môi giới.
Quyền hưởng thù lao môi giới: Trừ trường hợp có thoả thuận khác, quyền hưởng thù lao môi giới phát sinh từ thời điểm các bên được môi giới đã ký hợp đồng với nhau.
Theo luật định thì chủ thể bên môi giới phải có đăng ký, chỉ thực hiện dịch vụ trung gian thuần túy, mục đích là hưởng thù lao.
Như vậy, môi giới đúng luật là một hoạt động trung gian thương mại mà Nhà nước khuyến khích, có ý nghĩa tốt đẹp đối với xã hội. Thế nhưng, thực tế hoạt động này đã bị biến tướng thành nhiều dạng khác nhau, trong đó có dạng “cò”- cái tên không được nhiều tình cảm lắm, và cũng không được xã hội đánh giá cao về tính nghề nghiệp của nó.
2) Góc độ chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp
Việc nhận hoa hồng cho từng năm sẽ tạo tâm lý không lành mạnh, không khuyến khích người ta nâng cao trình độ chuyên môn, bởi những khoản thu nhập kia ảnh hưởng đến đời sống vật chất khá mạnh. Làm thu ngắn tầm nhìn cho những người đang làm công tác kế toán do mãi mê hoặc bị cám dỗ bởi những khoản lợi cho cá nhân. Đồng thời, có thể làm sai lệch trong mối quan hệ và đánh giá chuyên môn nghiệp vụ.
Nhìn xa hơn, nó còn có tác dụng tiêu cực đến xã hội, đó là không khuyến khích làm việc chân chính và có trách nhiệm; làm cho Nhà nước thất thu một khoản, mà lẽ ra thu được từ nguồn thuế thu nhập cá nhân.
3) Góc độ nội bộ Công ty
Khuyến khích mọi người tích cực tìm việc làm, đồng thời theo dõi xuyên suốt quá trình hợp tác với khách hàng, trách nhiệm Công ty là phải tạo điều kiện. Thay vì phải tốn chi phí cho bên ngoài, thì đây chính là khoản tăng thu nhập cho cá nhân- thành viên tích cực và may mắn trong Công ty.
Chúng ta phải biết tiếc nuối cho khoản chi phí mà đáng ra không phải có…, bởi bất kỳ khoản chi nào cũng xuất phát từ sự lao động của tập thể chúng ta. Tài sản của Công ty không có gì là vô hình và khó hiểu, không có gì là xa lạ; là những con người bằng xương bằng thịt, bằng sức lực và tâm hồn, bằng lòng đam mê nghề nghiệp.
Chúng ta hãy quan sát ràng buộc trong hôn nhân gia đình: Quan hệ con nuôi, anh em nuôi không có cơ sở về sinh học nhưng lại ràng buộc về đạo đức xã hội. Ở đây tương tự, có những điều pháp luật chưa quy định cấm, nhưng chúng ta cần phải tôn trọng giá trị đạo đức xã hội, trong đó có đạo đức nghề nghiệp.
TruongThanhGiang (2/2011)