Gửi đến các doanh nghiệp và các nhà lãnh đạo doanh nghiệp đang trên đà phát triển,
Chúng ta thường nhìn thấy sự thành công qua các dự án nghìn tỷ, các tòa nhà biểu tượng, hay sự mở rộng thần tốc của một “hệ sinh thái” đa ngành. Nhưng những đại án kinh tế rúng động xảy ra trong thời gian qua đang gửi đi một thông điệp cảnh tỉnh không thể rõ ràng hơn:
Nghiệp vụ Kế toán và Thuế chính là nền móng, là tấm bê tông cốt thép đầu tiên của mọi “tòa lâu đài” doanh nghiệp. Mọi diễn biến hình sự về sau, đều bắt nguồn từ sự xem thường hoặc cố tình làm rỗng nền móng này.
Nhiều người vẫn lầm tưởng kế toán-thuế chỉ là các thủ tục “hậu cần”, là công việc ghi chép sổ sách nhàm chán. Họ cho rằng “ý chí lãnh đạo” hay “dòng tiền dự án” quan trọng hơn. Đây chính là nhận thức sai lầm tai hại, là mầm mống của thảm họa.
1. Mối quan hệ biện chứng giữa “Con số” và “Còng số 8”
Các vụ án kinh tế lớn không phải tự nhiên xuất hiện. Chúng là kết quả tất yếu của một quá trình gian lận có hệ thống, bắt đầu từ chính bàn giấy kế toán:
1.1.Ví dụ 1: Vụ án FLC: Bắt đầu từ nghiệp vụ “hạch toán vốn ảo”
-Nền móng bị xem thường: Quy định về góp vốn điều lệ.
-Hành vi kế toán (Phương tiện): Thay vì góp tiền thật, các cá nhân đã sử dụng nghiệp vụ kế toán để ký khống các chứng từ, hạch toán vốn góp ảo, “thổi phồng” vốn điều lệ từ 1,5 tỷ lên 4.300 tỷ đồng.
-Hậu quả hình sự (Hệ quả): Khi nền móng “vốn” đã là ảo, họ tiếp tục dùng nó để niêm yết cổ phiếu (biến “giấy” thành “tiền”) và bán cho nhà đầu tư. Đây chính là hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Tội phạm không thể xảy ra nếu nghiệp vụ kế toán ban đầu được tuân thủ.
1.2.Ví dụ 2: Vụ án Vạn Thịnh Phát, SCB: Bắt đầu từ nghiệp vụ “lập hồ sơ khống”
-Nền móng bị xem thường: Quy trình thẩm định tín dụng và chuẩn mực kế toán ngân hàng.
-Hành vi kế toán (Phương tiện): Để rút ruột ngân hàng, các đối tượng đã chỉ đạo bộ phận kế toán, thẩm định lập hàng nghìn bộ hồ sơ vay vốn “ma”, “vẽ” ra các tài sản đảm bảo không đủ giá trị, tạo ra các công ty vỏ bọc.
-Hậu quả hình sự (Hệ quả): Dòng tiền thật bị rút ra dựa trên các hồ sơ kế toán giả mạo. Đây chính là hành vi “Tham ô tài sản” và “Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng”. Sai phạm kế toán là công cụ trực tiếp để thực hiện hành vi tham ô.
1.1.3. Ví dụ 3: Vụ án Tập đoàn Phúc Sơn: Bắt đầu từ nghiệp vụ “bỏ ngoài sổ sách”
-Nền móng bị xem thường: Tính trung thực, đầy đủ của sổ sách kế toán và nghĩa vụ kê khai thuế.
-Hành vi kế toán (Phương tiện): Doanh nghiệp bị cáo buộc đã bỏ ngoài sổ sách, không kê khai tài chính, trốn thuế, gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngân sách.
-Hậu quả hình sự (Hệ quả): Khi sổ sách kế toán không minh bạch, nó trở thành “vùng tối” để che giấu các dòng tiền bất hợp pháp, tạo điều kiện cho các hành vi đưa hối lộ để nhận dự án. Tội danh khởi tố ban đầu chính là “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”.
2. Hiện tượng trong thời gian gần đây
Khi chúng ta quan sát trên phương tiện thông tin đại chúng, thì nhận ra thời gian gần đây có nhiều vụ việc bị cảnh sát kinh tế (Cơ quan Cảnh sát điều tra về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu) thực hiện nhiệm bắt người khẩn cấp. Nội tình vụ việc thì chưa biết như thế nào, nhưng nhìn bề nổi ở những người bị bắt ấy phần lớn là giàu có, làm chúng ta liên tưởng tới các tội phạm kinh tế (liên quan đến lĩnh vực kinh tế, bao gồm một số tội xâm phạm sở hữu, các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế và một số tội phạm về chức vụ).
3. Lời cảnh tỉnh
Các “đại gia” bị bắt giữ không phải vì họ “giàu nhanh”, mà vì họ đã xây dựng sự giàu có đó trên một nền móng kế toán không có thật.
Một doanh nghiệp (1 pháp nhân) có thể hơn 1 hệ thống sổ sách kế toán, nhưng pháp luật hình sự chỉ có 1.
Một khoản “chi phí không chính thức” có thể giúp thắng một gói thầu, nhưng nó sẽ hủy hoại toàn bộ sự nghiệp khi bị phanh phui.
Vì vậy, thông điệp cấp bách nhất là: Hãy quay về xây dựng nền móng!
Hãy tôn trọng Kế toán trưởng, Giám đốc tài chính và hệ thống kiểm soát nội bộ của mình. Hãy xem việc tuân thủ và minh bạch trong kế toán – thuế không phải là chi phí, mà là khoản đầu tư “sinh tử” để bảo vệ chính tài sản và sự tự do của mình./.
(minh họa: Gemini)
Tham khảo các vụ án tại:
https://thuvienphapluat.vn/banan
https://congbobanan.toaan.gov.vn
Tham khảo các bài báo:
https://vnexpress.net/chu-tich-thuan-an-group-nguyen-duy-hung-bi-bat-4733483.html